Spis treści
|
|
Do rodzaju Vinca zalicza się od kilku do kilkunastu wiecznie zielonych krzewinek występujących dziko na terenie Europy, Azji i Afryki. W Polsce powszechnie uprawia się tylko jeden gatunek – barwinek pospolity. W najcieplejszych miejscach kraju można sadzić drugi mniej znany gatunek, barwinek większy, który ze względu na niepełną mrozoodporność ma u nas status rośliny kolekcjonerskiej.
Barwinek pospolity (V. minor) jest doskonałą zimozieloną krzewinką okrywową. Mało gatunków może mu dorównać w skutecznym zadarnianiu cienistych i trudno dostępnych miejsc, np. pod koronami drzew lub na skarpach. Dodatkowo uwagę przyciąga licznymi, niebieskimi, białymi lub fioletowymi kwiatami. Nie ma specjalnych wymagań siedliskowych, nie choruje i dobrze rośnie przy minimalnych nakładach pracy. Zaliczany jest do grupy roślin trujących, ale jego toksyczność jest niewielka.
Barwinek występuje na znacznym obszarze Europy, częściowo także w Polsce. Ze względu na długą historię uprawy, liczoną w setkach lat, trudno dziś wyznaczyć granice jego naturalnego zasięgu. W Polsce zdziczałe okazy barwinka pospolitego spotyka się w starych parkach i na cmentarzach, rzadziej w lasach liściastych.
Ta urocza, trwała, drewniejąca u nasady krzewinka, niekiedy błędnie zaliczana do grupy bylin ogrodowych, tworzy dwa rodzaje pędów. Pędy letnie (płonne) są długie, wiotkie, dorastają do 0,5 metra długości, pełzają po powierzchni gruntu i łatwo się zakorzeniają. To za ich pomocą rośliny szybko się rozrastają i szczelnie zadarniają teren. Na wiosnę z miejsc, w których rośliny się zakorzeniły, wyrastają krótsze (10-15 cm), wzniesione pędy zakończone pąkami kwiatowymi.
Na obu rodzajach pędów osadzone są eliptyczne, skórzaste, ciemnozielone liście z wydatnym unerwieniem, mają one przeważnie 2-4 cm długości. Z wierzchu liście barwinka są błyszczące, od spodu matowe. W zależności od odmiany liście różnią się wielkością i kształtem (są bardziej okrągłe lub wydłużone) oraz wybarwieniem – mogą być biało obrzeżone, z przebarwioną środkową częścią lub pstre na całej powierzchni.
Kwiaty przypominają miniaturowe wiatraczki o średnicy 2-3 cm. Wyrastają pojedynczo z pachwin liści, są osadzone na długich szypułkach, składają się z pięciu skośnie uciętych, łopatkowatych płatków zrośniętych jedynie u nasady. W pąku płatki zachodzą na siebie lewostronnie. Kwiaty barwinka pospolitego (czystego gatunku) są pojedyncze i niebieskie, natomiast u odmian ogrodowych mogą być też półpełne oraz w szerszej palecie kolorów: fioletowe, purpurowe lub białe. Rośliny kwitną mniej więcej przez miesiąc. Po zapyleniu tworzą się niepozorne owoce (mieszki) wypełnione drobnymi nasionami.
Polecane odmiany barwinka pospolitego
Na uwagę zasługują także poniższe odmiany:
- ‘Dart’s Blue’ – jest mniej ekspansywna oraz ma większe liście i kwiaty w porównaniu do gatunku.
- ‘La Grave’ – wyróżnia się bardzo dużymi, niebieskimi kwiatami o średnicy do 3,5 cm.
- ‘Plena’ – kwiaty podwójne, niebieskie, przypominają gwiazdki.
Nie tylko pospolity
Krewniakiem barwinka pospolitego jest barwinek większy (Vinca major), o znaczne większych liściach i dużych kwiatach. Niestety gatunek ten jest wrażliwy na mróz i może być uprawiany jedynie w najcieplejszych rejonach Polski. Roślina tworzy cienkie, długie, płożące się po ziemi pędy wegetatywne, łatwo zakorzeniające się w miejscach kontaktu z podłożem, oraz krótsze, wzniesione pędy generatywne, na których wiosną rozwijają się kwiaty. Po kilku latach uprawy roślina wypiętrza się do 20-30 cm wysokości. Szero kolancetowate liście są znacznie większe, niż u barwinka pospolitego, mogą dorastać nawet do 10 cm długości i do 8 cm szerokości. Młode liście są jasnozielone, starsze ciemnieją, z wierzchu są błyszczące.
Okazałe, fioletowo-niebieskie kwiaty tego gatunku mają do 5 cm średnicy, są zbudowane z pięciu skośnie uciętych, łopatkowatych płatków zrośniętych u nasady w 1,5 cm rurkę. Roślina kwitnie od kwietnia do czerwca.
W sprzedaży dostępne są nieliczne kultywary tego gatunku, takie jak ‘Maculata’ – wyróżniająca się tworzeniem nieregularnej, jasnej plamy rozchodzącej się wzdłuż nerwu głównego na liściach oraz ‘Variegata’ o biało lub kremowo obrzeżonych blaszkach liściowych. Ciemnozielone liście z kremowobiałymi, nieregularnymi przebarwieniami na środku tworzy odmiana Wojo’s Jem. Zaznaczyć trzeba, że odmiany pstrolistne są jeszcze bardziej wrażliwe na mróz, niż gatunek.
Barwinek większy preferuje gleby żyzne, stale umiarkowanie wilgotne, ale nie podmokłe, stanowiska półcieniste do cienistych, osłoniętych zimą od wiatru. Na wschodzie kraju wymarza, w centrum też nie zawsze się sprawdzi; wymaga okrywania w przypadku bezśnieżnych zim, zwłaszcza gdy rośnie w miejscach eksponowanych na słońce. Jedynie na zachodzie zimuje w miarę dobrze.
Uprawa barwinków
Barwinek pospolity to roślina wyjątkowo łatwa w uprawie, doskonała dla początkujących ogrodników.
Podłoże i stanowisko Bez problemu rośnie na większości gleb ogrodowych, poza skrajnie suchymi i wilgotnymi. Dobrze znosi niedobór wody, jest odporny na mróz. Preferuje miejsca półcieniste i cieniste. Sadzony na stanowiskach słonecznych może lekko przemarzać w mroźne, bezśnieżne zimy, ale ścięty na wiosnę z łatwością się regeneruje i szybko odrasta.
Pielęgnacja Ogranicza się do usuwania nadmiernie rozrastających się długopędów, co jest dosyć ważnym zabiegiem, zwłaszcza w niewielkich ogrodach, bo jeśli się zanadto rozpanoszy, bardzo trudno go usunąć.
Rozmnażanie Barwinek można rozmnażać przez podział starszych kęp na wiosnę lub wczesnym latem, albo wykorzystać łatwo ukorzeniające się pędy rozłogowe.
Zastosowanie Do zadarniania powierzchni pod koronami dużych drzew, obsadzania skarp, nasypów, brzegów ścieżek. Jednolity, barwinkowy dywan tworzy piękne, całoroczne ładne tło dla roślin o kolorowych pędach i barwnych liściach, np. takich jak odmiany derenia białego lub rozłogowego. Wypełnia przestrzenie między kamieniami w ogrodach skalnych, ładnie prezentuje się sadzony w pobliżu strumyków i kaskad oraz w każdym cienistym zakątku ogrodu.
Tekst i zdjęcia: Grzegorz Falkowski, zdjęcia tytułowe: Grzegorz Falkowski, Kathleen / AdobeStock
|
Artykuł powstał we współpracy ze Związkiem Szkółkarzy Polskich. Więcej informacji o roślinach i ich producentach uzyskać można na: www.e-katalogroslin.pl lub www.zszp.pl i pod nr. telefonu 22 435 47 22. |
|
Artykuł pochodzi z magazynu |
Ochrona przed mrozem 
Choroby i szkodniki 
Nawozy 
Ziemia / podłoża 
Chwasty 
Środki ochrony roślin 
Ogród bez chemii 
Gryzonie 
Insekty domowe 
