Zaraza ziemniaka to groźna choroba wywoływana przez grzybopodobny patogen Phytophthora infestans. Jej pojawieniu się sprzyja duża wilgotność powietrza (np.: związana z częstymi opadami deszczu) oraz umiarkowana temperatura (poniżej 20°C przy czym najwyższe zagrożenie pierwszą infekcją zachodzi przy 12-15°C). Przy wyższych temperaturach dochodzi do intensywnego rozwoju patogenu.
Objawy zarazy ziemniaka
Pierwsze objawy występują głównie na dolnych liściach w postaci oliwkowozielonych plam z jasną obwódką. Z czasem przebarwienia ciemnieją (brązowieją lub brunatnieją), a na obrzeżach można zauważyć białoszary nalot z zarodnikami. W miarę rozwoju choroby nekrozy przenoszą się na większą lub nawet całą powierzchnię liścia. Przy suchej pogody zaraza w tej fazie rozwoju może być mylona z alternariozą. W takich warunkach porażona tkanka często zasycha.
Objawy zarazy zazwyczaj pojawiają się od połowy czerwca do połowy lipca. Są widoczne także na bulwach – to ciemne plamy na skórce i przebarwienie miąższu na czerwono-brązowo. Z czasem porażone bulwy gniją.
Działania profilaktyczne: jak zapobiegać zarazie ziemniaka?
Największe znaczenie profilaktyczne ma utrzymanie czystości plantacji. Po każdych zbiorach należy pozbywać się resztek – od liści po nadpsute lub zbyt drobne bulwy. To potencjalne siedliska chorób (nie tylko zarazy ziemniaczanej). W przypadku wystąpienia zarazy, resztek nie można przerabiać w kompostowniku, lecz powinno się je spalić.
Sadzeniaki ziemniaków trzeba dokładnie przeglądać przed posadzeniem. Fragmenty, na których widać oznaki porażenia przez choroby grzybowe, powinno się odrzucać.
Warto wybierać odmiany mało podatne na zarazę, to znacznie zmniejszy ryzyko pojawienia się patogenu. Dobrze sprawdza się tutaj reguła: im odmiana późniejsza, tym bardziej odporna.
W uprawie należy zadbać o odpowiednie odległości pomiędzy rzędami (około 70 cm). Rośliny należy podlewać tak, aby nie moczyć nadziemnych części. Na 30 dni przed planowanym zbiorem zaleca się zniszczyć nać. To pozytywnie wpływa na dojrzewanie bulw, ułatwia zbiór a przy tym ogranicza ryzyko pojawienia się zarazy w podziemnych organach.
Zwalczanie zarazy ziemniaka
Na zarazę ziemniaka stosuje się środki ochrony roślin, zarówno profilaktycznie jak i doraźnie. Średnio w ciągu sezonu wykonuje się kilka zabiegów, w profesjonalnych uprawach ta liczba czasem wzrasta nawet do kilkunastu. Preparaty powinno się stosować naprzemiennie (różne substancje aktywne), aby patogen nie wytworzył mechanizmów obronnych.
Wybór preparatów podyktowany jest także porą stosowania (mają określony zakres temperatur przy których są najskuteczniejsze). Do zwalczania zarazy ziemniaczanej wykorzystuje się m.in. Carial Star, Inter Optimum, Axidol, Acrobat, Revus, Miedzian, Polyram. Pierwszy oprysk wykonuje się jeszcze przed wystąpieniem objawów (najczęściej w okresie zwierania roślin w rzędach), kolejne powtarza co 7-14 dni. Warto korzystać przy tym z aktualnych profesjonalnych programów ochrony.
Tekst: Michał Mazik, zdjęcia: Rasbak / CC BY-SA 3.0 / Link, Rasbak / CC BY-SA 3.0 / Link, Lina Sjöholm (SLU) / CC BY-SA 4.0 / Link