Budowa tarasu na gruncie i wybór nawierzchni

Tarasy przylegające do domów niepodpiwniczonych budowane są najczęściej jako spoczywające na gruncie. Często zatem płynnie łączą się z ogrodowymi nawierzchniami. Jest wiele materiałów, z których mogą być wykonane – najczęstszymi są:

bruk (kostka),
płyty,
płytki ceramiczne (często takimi samymi, jakie zastosowano wewnątrz domu),
klinkier (często nawiązujący do elewacji budynku),
drewno.

Nie wszystkie rodzaje nawierzchni można układać na dowolnej konstrukcji nośnej.

Budowa tarasu zgodnie z planem

Już na etapie projektowania domu warto zająć się planowaniem tarasu, bo ukształtowanie bryły budynku ma spory wpływ na metraż, kształt i lokalizację tego miejsca wypoczynku. Najlepiej, gdy jest usytuowane niedaleko kuchni, jadalni i salonu.

Taras planuje się zazwyczaj od południa lub południowego zachodu, w części domu z widokiem na ogród.
Taras często pełni funkcję jadalni lub salonu, więc i jego wymiary powinny być zbliżone do wymiarów takiego pomieszczenia. Jeśli nie można się po nim swobodnie poruszać, wygodnie usiąść ani przyjmować gości, nie ma większego sensu.
Jego powierzchnia powinna wynosić minimum 10 m² – mniej więcej tyle potrzeba, by ustawić komplet mebli ogrodowych dla sześciu osób.

Fot. Probet-Dasag

Najpraktyczniejsze są tarasy o nieskomplikowanym kształcie. Najbardziej nasłonecznione – te, które znajdują się od strony południowej, a zacienione – od północnej. Ekspozycja zachodnia oznacza intensywne słońce po południu, a wschodnia – o poranku.

Nawierzchnie na tarasie: kostka i płyty

Tarasy ziemne, wykańczane kostką brukową lub płytami nawierzchniowymi, są proste, szybkie i niedrogie w wykonaniu, a ponadto niewrażliwe na zmiany temperatury.

Ich konstrukcję stanowi utwardzone, przepuszczalne podłoże. Budowa tzw. metodą suchą eliminuje konieczność wylewania płyty betonowej. W przypadku błędów wykonawczych, konstrukcję nietrudno rozebrać i te same płyty ułożyć na nowo. Jej rozbudowa również nie stanowi problemu.

Taras z kostki: beton i cegły

Na tarasach, podobnie jak na ogrodowych ścieżkach i podjazdach, króluje obecnie kostka betonowa – o bardzo zróżnicowanej stylistyce i cenie, dająca możliwość niemal dowolnej aranżacji nawierzchni. Przy elewacji z cegieł lub płytek klinkierowych, dobrym rozwiązaniem jest bruk klinkierowy.

Taras z kamienia

Najszlachetniej wygląda natomiast kamień – granit, sjenit czy bazalt (ten ostatni staje się bardzo śliski, gdy jest mokry). Dzięki jego niejednorodnej kolorystyce i fakturze, każda kostka i płyta ma niepowtarzalny charakter.z

Fot. Kamal

Kostka brukowa na tarasy ma często uszlachetnioną powierzchnię – z warstwą kruszywa lub wyprofilowaną tak, by przypominała kamień (starobruk albo np. skałę wapienną).

Fot. Polbruk, Bruk-Bet

Nowoczesna architektura to proste formy. Doskonale konweniują z nimi prostokątne tarasy, wykończone płytami w odcieniach szarości (nawiązujących do barwy betonu).

Nawierzchnie na tarasie: płytki ceramiczne

Można wykańczać nimi tarasy oparte na płycie betonowej. Konstrukcje tego typu są najbardziej narażone na niszczące działanie warunków atmosferycznych – uszkodzeniu może ulec nawierzchnia z płytek, zwłaszcza, gdy nie zostały prawidłowo ułożone.

Zastosowanie takiej okładziny pozwala ujednolicić wygląd posadzki w domu i na tarasie. Oczywiście płytki przyklejane na zewnątrz muszą być odporne na mróz, ścieranie i antypoślizgowe – do wyboru jest gres, klinkier i terakota.

Fot. Ceresit

Taras wykończony mrozoodpornymi płytkami ceramicznymi.

Kafelki należy wybrać przed przystąpieniem do prac, bo mają różną grubość (jeśli uwzględni się ją podczas planowania warstw podbudowy, posadzka na tarasie i wewnątrz budynku znajdzie się na tym samym poziomie).

Aby zminimalizować ryzyko powstawania uszkodzeń, należy zastosować niezbyt duże płytki (do 30×30 cm) i wykonać szerokie spoiny (min. 0,5 cm).

Warstwy tarasu na płycie betonowej.

W jaki sposób wykonać taras ziemny?

Prace przeprowadza się podobnie jak przy budowie ogrodowych ścieżek, zaczynając od usunięcia humusu (warstwy żyznej ziemi, którą można wykorzystać w obrębie nasadzeń) i ułożenia obrzeży.

Na wyrównanym i zagęszczonym podłożu umieszcza się zazwyczaj geowłókninę – by grunt rodzimy nie mieszał się z warstwami podbudowy – a następnie kruszywo (ok. 20 cm) i podsypkę piaskową (obie warstwy zagęszczając za pomocą wibratora powierzchniowego).

Po wyrównaniu i wyprofilowaniu powierzchni (każdy taras powinien mieć ok. 2% spadek w kierunku ogrodu, zapewniający spływ wody opadowej), można przystąpić do układania kostki lub płyt.

Szczeliny pomiędzy elementami wypełnia się najczęściej drobnym piaskiem za pomocą szczotki. Betonową nawierzchnię warto też zaimpregnować specjalnym preparatem.

Uwaga! Bardzo istotne jest staranne zagęszczenie poszczególnych warstw podbudowy. W przeciwnym razie może dojść do nierównomiernego osiadania podłoża i zapadania się nawierzchni.

Jeśli taras jest duży, a grunt w ogrodzie nieprzepuszczalny, dobrze jest zamontować odwodnienie liniowe – system korytek przykrytych rusztami, odprowadzający wodę z nawierzchni.

taras ziemny z kostki betonowej

taras ziemny z płyt betonowych

Fot. Hauraton, ACO

Jeśli w nawierzchni tarasu ziemnego przewidziane jest odwodnienie liniowe, montuje się je w trakcie wykonywania podbudowy. Korytka układa się w ciągi o pożądanej długości i łączy z rurami odpływowymi. Zbierana woda odprowadza jest do studzienki zbiorczej, a następnie do kanalizacji, studni chłonnej bądź rowu melioracyjnego.

Nawierzchnie na tarasie: drewno i kompozyt

Deskami i ich imitacjami – panelami kompozytowymi – można obłożyć betonową płytę tarasu, ale częściej stanowią one wykończenie konstrukcji opartej na punktowych podporach z bloczków fundamentowych.

Bloczki takie są zdecydowanie tańsze od płyty. Ponadto konstrukcja na podporach jest lepiej wentylowana, a w pobliżu jej elementów nie gromadzi się woda.

Taras z desek

Na tarasie najprzyjemniej mieć pod stopami drewno – taka nawierzchnia jest niczym pokład statku – ciepła, ale nie gorąca. Poza tym łatwo wtopić ją w ogród i dopasować do bryły budynku (pasuje zarówno do tradycyjnej, jak i nowoczesnej architektury). Drewno na taras można kompletować samemu, ale najprościej kupić gotowy system tarasowy do szybkiego montażu – deski w komplecie z legarami i wszystkimi elementami mocującymi, które pozwalają na montaż bez widocznych śrub. Ostatnio popularne są deski ryflowane, czyli z wzdłużnymi rowkami – nie są śliskie i mniej się wypaczają, jednak w zagłębieniach gromadzi się piasek i kurz, które zatrzymują wilgoć.

Największe powodzenie ma drewno drzew krajowych – na tarasie doskonale sprawdzają się deski dębowe i modrzewiowe, nieźle radzi sobie również drewno sosny i robinii akacjowej. Wyroby z jesionu poddane obróbce termicznej – tzw. termojesion – mają niską nasiąkliwość i wysoką odporność na butwienie, ale szybko szarzeją i są podatne na pękanie (nie nadają się na elementy konstrukcyjne). Do budowy lub wykańczania tarasu najlepiej używać drewna zabezpieczonego ciśnieniowo. Dodatkową ochronę (i zabarwienie) zapewnia impregnat barwiący, nakładany powierzchniowo.

Impregnować nie trzeba natomiast drewna egzotycznego – i tak wytrzyma kilkadziesiąt lat. Jest znacznie droższe od krajowego, za to twardsze i odporniejsze na ścieranie oraz korozję biologiczną (zawiera dużo substancji oleistych). Do najtrwalszych gatunków zalicza się tek, bangkirai, tatajuba, ipe, badi i cumaru. Poszczególne rodzaje drewna egzotycznego znacznie różnią się od siebie kolorem i rysunkiem słojów.

Taras z paneli kompozytowych

Sprzedawane są jako systemy tarasowe i stanowią popularny zamiennik tarasów drewnianych. Do złudzenia przypominają ryflowane deski z drewna egzotycznego – nawet w dotyku. Pozbawione są jednak sęków i wad wyrobów naturalnych – cechuje je wysoka trwałość, nie ulegają zniekształceniu i odbarwieniu, nie wymagają konserwacji, zaś pielęgnacja nie stanowi problemu – wystarczy okresowe mycie myjką ciśnieniową. Produkowane są z trocin i PVC (profile WPC – Wood Plastic Composite) albo żywicy poliuretanowej, mieszanki mineralnej i włókien szklanych (profile RMC – Resin Mineral Composite).

Czym jest ażurowa konstrukcja tarasu?

Punktowe podpory pod taras z desek lub paneli najczęściej wykonuje się z betonowych bloczków fundamentowych, rozstawionych co 1–1,5 m (nie muszą być głęboko osadzone w gruncie – wystarczy usunięcie warstwy humusu – bo tego typu konstrukcja nie jest wrażliwa na wysadziny mrozowe). Na podporach rozmieszcza się legary, a następnie mocuje do nich warstwę wykończeniową. Im więcej podpór, tym legary mogą mieć mniejszy przekrój.

Uwaga! Drewno nie może stykać się z betonem, dlatego na bloczkach fundamentowych należy ułożyć izolację poziomą z dwóch warstw folii fundamentowej, papy, lub legary przytwierdzić za pomocą stalowych kotew w kształcie litery U.

Choć systemy tarasowe bardzo szybko się montuje – na legarach umieszcza się klipsy montażowe, w które wpina się profile – w nietypowych miejscach łatwiej wpasować tradycyjne deski, mocowane za pomocą gwoździ lub wkrętów. Profile mają bowiem specjalnie ukształtowane krawędzie (do osadzania w klipsach) i gdy element trzeba zwęzić, montaż zgodny z instrukcją staje się niemożliwy. Produkty z kompozytu mogą być pełne lub komorowe – w tym drugim przypadku, na krawędziach tarasu trzeba zastosować listwy maskujące.