Mury, siatki, płoty: jak i z czego zbudować ogrodzenie?

W dobie powszechnego stosowania instalacji alarmowych i korzystania z usług agencji ochrony mienia, funkcja obronna ogrodzenia – dawniej podstawowa – obecnie stała się drugorzędna. Na pierwszy plan wysuwają się oczywiście walory estetyczne, trwałość, sposób montażu, no i cena. A producenci wychodzą naprzeciw oczekiwaniom inwestorów i oferują nowoczesne, trwałe i łatwe w montażu systemy ogrodzeniowe – w gotowych zestawach znajdują się wszystkie elementy niezbędne do budowy płotu (w tym przęsła i słupki).

Najczęstszym typem ogrodzenia są więc przęsła (z rozmaitych materiałów) oparte na słupkach metalowych, betonowych, murowanych, a czasem również na podmurówce. Ogrodzenia mogą być też w całości murowane, ale takie nie są polecane, bo zwykle wyglądają ciężko i przytłaczająco.

Lepszy płot pełny czy ażurowy?

Wybór ogrodzenia trzeba zacząć właśnie od ustalenia, czy ma to być szczelna zapora od hałasu i kurzu z ulicy, czy przeciwnie – jak najmniej widoczna, nie zasłaniająca ładnego widoku. A może wystarczy symboliczne zaznaczenie granic działki do czasu, gdy urośnie gęsty żywopłot?

Niewielkie miejskie działki z reprezentacyjnymi domami najczęściej okalają ogrodzenia metalowe z solidną podmurówką, zwykle ażurowe (pozostawiające widok na okolicę), czasem pełne w części frontowej. Bo ogrodzenie nie musi być jednolite – podczas gdy od frontu znajdują się efektowne przęsła lub mur kamienny, pozostałą jego część może stanowić niedroga siatka.

Jak dobrać styl ogrodzenia?

Warto potraktować je jako coś więcej, niż wyznacznik granic działki, bo jest wizytówką domu i ważnym elementem architektonicznym – choć oddziela posesję od otoczenia, musi współgrać zarówno ze stylem ogrodu oraz budynku, jak i nawiązywać do otaczającego krajobrazu (choć w Polsce nie udaje). Warto więc przynajmniej części frontowej zachować spójność architektoniczną.

Wokół starych domów prezentują się ogrodzenia kute z żelaza murowane z cegieł – dostojne i solidne. Nie do końca będą one jednak pasować do nowoczesnych szeregówek.

Chociaż płot może wtapiać się w otoczenie lub pierwszy rzucać się w oczy, lepiej go nadmiernie nie zdobić, żeby nie wyglądał pretensjonalnie. Jeśli nie wiemy, co wybrać, poprośmy o pomoc architekta krajobrazu. Niestety wiele ogrodzeń, które widzimy na co dzień, przytłacza dekoracyjnością i nijak nie pasuje do otaczającej przestrzeni. A gdy trafi się płot niepiękny sam w sobie, ale przynajmniej nie przykuwający uwagi, właściciele oszpecą go (i okolicę) poprzez pomalowanie na kilka „ciekawych” kolorów.

Z czego murować?

• Kamień, bloczki, cegły
  Ogrodzenia z tych materiałów wznosi się podobnie – stosując zasadę tzw. wiązania murarskiego i używając zaprawy cementowej lub cementowo-wapiennej.
  
  Najbardziej dekoracyjne są płoty z piaskowca i wapienia, a najtrwalsze z granitu i kwarcytu – choć wyglądają dość surowo. Mury najczęściej wznosi się z kamieni ciosanych i łupanych (czyli o regularnych kształtach) na zasadzie wiązania murarskiego. Wyjątkiem są kamienie polne – większe zestawia się z mniejszymi, układając nieregularne warstwy. Pamiętajmy, że kamień wygląda ciężko, najlepiej więc na podmurówce wesprzeć jakieś ażurowe przęsła.
  
  Imitacją kamienia są ogrodzeniowe bloczki silikatowe i betonowe o wielu kolorach i fakturach.
  
  Wśród cegieł najtańsza jest tzw. cegła zwykła (ceramiczna), ale ogrodzenie trzeba potem otynkować, a następnie pomalować lub przykleić okładzinę. Mury z cegieł silikatowych, czyli wapienno-piaskowych, i cegieł klinkierowych (obie występują w wielu kolorach i mają rozmaite faktury) wystarczy starannie wyspoinować. Podczas murowania trzeba jednak mieszać cegły z różnych palet (bo mogą mieć inne odcienie), i zachowywać równe spoiny (grubości ok. 10 mm). Ceglane słupki powinny być wewnątrz zbrojone i wypełnione betonem (mocuje się do nich bowiem uchwyty przęseł i bramy).
  
  
• Mur suchy
  Znacznie szybciej i łatwiej postawimy ogrodzenie z wykorzystaniem systemu kształtek betonowych. Ustawia się je bez zaprawy (tzw. suchy mur) dzięki wyprofilowanym zamkom, a następnie zbroi prętami stalowymi i wypełnia mieszanką betonową. Powierzchnia bloczków może udawać kamień albo klinkier.
  
  
• Beton wylewany
  Dość pracochłonne i kosztowne jest zaś wykonanie płotu ze zbrojonego betonu wylewanego w deskowaniu (jeśli nie użyjemy gotowego szalunku), ale trudno odmówić mu trwałości. Budowlę taką trzeba też wykończyć, żeby nie wyglądała zbyt surowo (pomalować, obłożyć płytkami albo chociażby obsadzić pnączami).
  
  

Fot. Roben	Fot. Roben	Fot. Klinkier Przysucha
Ogrodzenia z cegieł klinkierowych nie trzeba wykańczać, za to – starannie wyspoinować. Górne krawędzie muru najlepiej przykryć specjalnymi płytkami.

Kiedy budować?

Niektórzy zaczynają budowę domu od solidnego ogrodzenia działki. Inni najpierw stawiają ogrodzenie tymczasowe, a dopiero po zakończeniu robót budowlanych (także tych ogrodowych) – trwałe, docelowe. Przy niezbyt dużej działce (do 1000 m2) to bardzo dobry pomysł, bo podczas transportu materiałów budowlanych łatwo uszkodzić bramę. Ogrodzenie prowizoryczne z powodzeniem można zastosować przy braku funduszy, bo do wydzielenia placu budowy (fragmentu działki, na którym prowadzone są prace) w ostateczności wystarczy taśma ostrzegawcza, przymocowana do kołków drewnianych.

Z podmurówką czy bez?

Lżejsze płoty (z siatki, paneli) nie muszą opierać się na podmurówce – przęsła można umieścić blisko ziemi i przytwierdzić do słupków. Jednak inwestorzy wcale nie idą po najmniejszej linii oporu i chętnie wznoszą cokoły ogrodzeniowe, bo 20–30 cm murek zdaje się stanowić wyraźną i bardziej namacalną granicę terenu. W odczuciu co niektórych, standardowa podmurówka jest nawet za niska i decydują się oni na nietypowy płot, z cokołem sięgającym nawet metra.

Podmurówkę często buduje się z takich samych materiałów, co mur lity – z kamienia, cegieł, bloczków, kształtek i betonu wylewanego w deskowaniu, warto jednak, by nawiązywała (przynajmniej kolorystycznie) do cokołu budynku. Pamiętajmy, że zarówno podmurówkę, jak i fundament trzeba podzielić szczelinami dylatacyjnymi.

Czy fundament jest konieczny pod całym ogrodzeniem?

Sposób wykonania fundamentu zależy od rodzaju gruntu i typu ogrodzenia. W przypadku gruntów niewysadzinowych (nie pęcznieją pod wpływem mrozu), przede wszystkim piasków, nawet pod pełny mur wystarcza fundament zagłębiony na ok. 60 cm. W gruntach wysadzinowych, głównie gliniastych, mur wymaga posadowienia na głębokości poniżej strefy przemarzania (80–140 cm – zależnie od regionu). Przy płytszym posadowieniu mur popękałby na skutek ruchów gruntu.

Jeśli natomiast ogrodzenie składa się z murowanych słupków i metalowego lub drewnianego wypełnienia między nimi, często pod słupki wykonuje się fundament głębszy, a pomiędzy nimi płytszy (ok. 60 cm). Metal i drewno bez szkody znoszą ewentualne ruchy gruntu pod wpływem mrozu. Jednak w takiej sytuacji trzeba starannie wykonać dylatacje między słupkami i ich fundamentem, a podmurówką. Inaczej fundament najprawdopodobniej popęka w tych miejscach.

Fot. Roben Na fundamencie wysuniętym 15-20 cm ponad poziom gruntu układa się izolację poziomą.

W każdym przypadku fundament ogrodzeniowy wyprowadza się 15–20 cm ponad poziom gruntu, a na jego zwieńczeniu układa poziomą izolację przeciwwilgociową z dwóch warstw papy (termozgrzewalnej albo na lepiku) lub folii fundamentowej.

Wylanie klasycznego fundamentu monolitycznego jest dość kosztowne i pracochłonne. Warto więc wiedzieć, że w przypadku lekkich ogrodzeń z paneli czy siatki, sprawdzą się podwaliny z elementów prefabrykowanych – rozwiązanie szybsze i prostsze. System składa się z gotowych stóp (bloczków) pod słupki oraz podłużnych elementów podwalinowych, stanowiących bazę pod cokół (ten również może być z prefabrykatów). W głębszych wykopach pod słupki, na warstwie zbrojonego betonu, umieszcza się bloczki. Podwaliny zaś układa się w płytkim wykopie na podsypce z piasku.

Fot. Joniec	Fot. L. Jampolska
Lekkie przęsła (np. panele z siatki) można umieścić na podmurówce prefabrykowanej, którą wystarczy złożyć z podłużnych elementów betonowych i łączników.

Tekst: Małgorzata Kolmus, Budujemy Dom