Uprawa pomidorów w ogrodzie | Co zrobić, by dobrze rosły i obficie owocowały?

Co o pomidorach warto wiedzieć?

Pomidor zwyczajny (Lycopersicon esculentum) pochodzi z Ameryki Południowej lub Środkowej. Do Europy dotarł około 1492 roku, po odkryciu nowego kontynentu przez Krzysztofa Kolumba.

Owoce pomidorów (choć zaliczane do warzyw) spożywane są pod różnymi postaciami: w stanie surowym, jako składnik zup, sosów, sałatek, kanapek, potraw z ryżu. Pomidory są też przetwarzane na soki, przeciery i koncentraty. (źródło: na podstawie Wikipedia)

Pomidory to źródło wielu witamin: C, K, E, B1, B2, B3, B6, kwasu foliowego i biotyny. Zawierają także wiele składników mineralnych: potas, sód, fosfor, magnez, wapń, żelazo, miedź, cynk, mangan. Ale przede wszystkim pomidory są niezwykle bogate w likopen, cenny antyutleniacz, który nadaje ich owocom czerwony kolor. (źródło: na podstawie www.odzywianie.info.pl)

Uprawa pomidora w ogrodzie: z siewu czy z rozsady?

Pomidory są ciepłolubne i mają długi okres wegetacyjny. Gdyby ich nasiona wysiać wprost do gruntu bardzo długo by kiełkowały, a rośliny prawdopodobnie rosłyby znacznie słabiej, zaczęłyby owocować bardzo późno i dałyby niski plon. Nasiona pomidorów kiełkują dopiero w temperaturze 20-25ºC, dlatego aby przyspieszyć ich wzrost pomidory uprawia się tylko rozsady (zakładanej pod koniec lutego lub na początku marca). Rozsada powinna mieć 15-30 cm wysokości i 5-7 liści.

Rozsady nie trzeba przygotowywać samemu, gdyż bez problemu można ja kupić w każdym sklepie ogrodniczym już na początku sezonu. Można wybierać spośród wielu różnych odmian i wybrać odpowiednią do naszych potrzeb. Na miejsce stałe rośliny sadzimy dopiero po 15 maja, gdy minie ryzyko ostatnich przygruntowych przymrozków zwanych zimnymi ogrodnikami. Pomidory są bardzo wrażliwe na niską temperaturę i nawet lekki przymrozek może doprowadzić do ich zamierania.

Stanowisko i gleba dla pomidorów: gdzie uprawiać pomidory?

Pomidory nie mają wygórowanych wymagań co do gleby jednak podłoże powinno być  piaszczysto-gliniaste, żyzne, zasobne w próchnicę i przepuszczalne, o odczynie pH 5,5 do 6,5. Źle będą rosły na glebie ciężkiej i podmokłej. Pomidory najlepiej rosną na miejscu słonecznym (sprzyja to wybarwieniu i poprawia smak owoców) i osłoniętym przed wiatrem (ma kruche pędy, które łatwo się łamią). Optymalna temperatura do wzrostu pomidorów wynosi 22-27°C. W chłodne lata rośliny mogą rodzić mniej owoców i być podatne na porażanie przez choroby.

Przed posadzeniem roślin usuwamy chwasty, a glebę przekopujemy na głębokość (minimum) 20 cm. Warto wymieszać ją z kompostem lub podłożem do uprawy warzyw. Jeśli stosowaliśmy obornik na jesieni to będziemy musieli odczekać jeszcze jeden rok, gdyż pomidory uprawiamy dopiero w drugim roku po oborniku.

Warto także pamiętać aby roślin nie sadzić na miejscu, gdzie w poprzednich 4 latach były uprawiane pomidory, papryki, bakłażany i ziemniaki (wszystkie są ze sobą spokrewnione i należą do jednej rodziny psiankowatych Solanaceae).

Sadzenie pomidorów: krok po kroku

• Sadzimy maksymalnie 3-4 rośliny na 1m². Nie powinny rosnąć zbyt blisko siebie, gdyż w nadmiernym zagęszczeniu owoce będą się gorzej wybarwiać, a rośliny będą bardziej narażone na atak szkodników i porażenie przez choroby.
• Sadzonki sadzimy o kilka cm głębiej niż rosły w doniczce (w rozsadzie), tak aby dolne liście znalazły się na poziomie gleby – wtedy w dolnej części łodygi wytworzy nowe korzenie.
• Podczas sadzenia staramy się aby korzenie nie były podwinięte. Dosypujemy żyznego podłoża i delikatnie dociskamy, tak aby utworzyć niewielki dołek. Po posadzeniu pomidorów rośliny podlewamy tak aby nie zmoczyć liści.
  
  

Palikowanie i ściółkowanie: o czym nie zapominać przy uprawie!

Pomidory (w zależności od odmiany) mogą dorastać do wysokości 1,5 m (a nawet więcej), dlatego też wymagają solidnych podpór. Utrzymują one rośliny w pionie i zapobiegają łamaniu się ich kruchych pędów. Po posadzeniu, kilka cm od pędu, wbijamy palik, do którego delikatnie podwiązujemy pęd.

Podczas wzrostu pomidorów systematycznie podwiązujemy je do palików lub okręcamy wokół sznurków.

Ziemię wokół krzewów ściółkujemy czarną folią ogrodnicza lub agrowłókniną (ograniczy to rozwój chwastów i nadmierne parowanie wody z ziemi).

Nawożenie i podlewanie pomidorów: pielęgnacja roślin

Pomidory podlewamy obficie raz w tygodniu, uważając na to aby nie polewać liści i owoców (sprzyja to rozprzestrzenianiu się chorób). W czasie suszy rośliny podlewamy częściej! Najwięcej wody rośliny potrzebują w czasie kwitnienia i w okresie zawiązywania owoców, jednak jej nadmiar powoduje pękanie.

Pomidory mają wysokie wymagania pokarmowe i wymagają regularnego zasilania. Aby wytworzyć 1 kg owoców, roślina pobiera 3,5–5 g azotu, 0,7–1 g fosforu, 7–8 g potasu, 4,5–5 g wapnia i 1–1,2 g magnezu (źródło: Agrosimex).

Nawożenie mineralne (sztuczne) rozpoczynamy 2-3 tygodnie po posadzeniu rozsady. Możemy wykorzystywać zarówno nawozy w płynie jak i granulowane (różnych producentów w dawkach i terminach podanych na opakowaniu). Podajemy przykładowe marki nawozów do pomidorów – Agrecol, Biopon, Compo, Green OK, Flormix, Fructus, Substral, Sumin, Target lub nawozy do warzyw – Florovit oraz bardzo popularna i często stosowana Azofoska.

Przed sadzeniem pomidorów na jesieni warto zastosować nawożenie organiczne (będące bogatym źródłem próchnicy). W tym celu miejsce gdzie będą rosły warto przekopać z dobrze rozłożonym kompostem lub przekompostowanym obornikiem (rok przed sadzeniem pomidorów). Można także wysiać rośliny na zielony nawóz, a później przekopać je z ziemią. W czasie wzrostu pomidorów rośliny nawozimy Biohumusem lub naturalną gnojówką z pokrzywy.

Uszczykiwanie pędów i liści: najpopularniejsza forma uprawy pomidorów

Aby pomidor nadmiernie się nie rozkrzewiał konieczne będzie uszczykiwanie zbędnych pędów. Najpopularniejsza metoda uprawy to prowadzenie na jeden pęd. Usuwamy wszystkie pędy boczne (wyrastające z kątów liści), pozostawiając jedynie pęd główny. Można pozostawić 2-3 pędy jednak wtedy owoce będą mniejsze. Gdy najniższe owoce będą miały 3 cm średnicy warto usunąć wszystkie dolne liście (poniżej owocującego grona).

Ogławianie i zbiór pomidorów: jak przyśpieszyć dojrzewanie?

Pomidory uprawiane w gruncie (w zależności od odmiany) dojrzewają już od połowy lipca do września (a nawet dłużej) jednak im później dojrzewają tym gorzej się wybarwiają (w chłodzie).

Aby przyspieszyć dojrzewanie owoców pomidora pod koniec sierpnia rośliny ogławiamy – t.j. usuwamy wierzchołek pędu głównego (aby roślina już wyżej nie rosła). Pozostawiamy liście nad najwyższym kwitnącym gronem, aby mogły „wyżywić” dojrzewające owoce.

Zabieg ten pozwoli dorosnąć i dojrzeć wszystkim owocom przed nadejściem chłodów. Owoce zrywamy w miarę dojrzewania co 3-5 dni. Zbiór należy zakończyć przed pierwszymi przymrozkami, gdyż rośliny zamierają już przy lekkim przymrozku.

Choroby i szkodniki pomidorów: jak z nimi walczyć?

Wiele chorób i szkodników pomidorów pojawia się wtedy gdy rośliny mają niewłaściwe warunki (niezachowane zasady płodozmianu, słaba gleba, cień, nadmierne zagęszczenie, nadmierna wilgotność), są osłabione (uszkodzenia liści, susza, chłód) lub nieodpowiednio pielęgnowane (źle nawożone, podlewane zbyt obficie lub skąpo). W ciągu sezonu warto często obserwować rośliny i reagować szybko na pojawiające się objawy chorób lub występowanie szkodników.

Najczęściej pojawiającą się chorobą jest zaraza ziemniaka (objawy: brunatne plamy na liściach, więdnięcie i zamieranie całej rośliny, zwalczanie: Acrobat, Bravo, Miedzian) oraz mączniak prawdziwy (objawy: biały, mączysty nalot na liściach, zwalczanie: Bravo, Nimrod, Topsin).

Pomidory atakowane są także przez szkodniki – np. mszyce (wygląd: niewielkie owady, występują gromadnie na najmłodszych pędach, zwalczanie: Fastac) lub przędziorki (wygląd: drobne „pajączki” tworzące delikatną pajęczynkę, zwalczanie: Talstar, Ortus).

Odmiany pomidorów: do koloru, do wyboru!

Wybór odmian pomidorów jest ogromny! Różnią się m.in. terminem owocowania, wysokością, kształtem i kolorem owoców oraz podatnością na choroby. W sprzedaży dostępnych jest kilkaset odmian wielu różnych producentów. Nasiona i gotową rozsadę pomidora można kupić w każdym sklepie ogrodniczym, a nawet na bazarze. Wśród setek odmian można wyróżnić odmiany: 

• karłowe sztywno-łodygowe: 'Betalux', 'Jawor', 'Olka Polka',
• karłowe wiotko-łodygowe: 'Atol', 'Hubal', 'Kmicic', 'Lancet', 'Ondraszek', 'Poranek', 'Rumba Ożarowska', 'Talon', 'Ułan',
• średnio wysokie: 'Cherrola F1',
• wysokie: 'Faworyt', 'Gigant', 'Koralik', 'Krakus', 'Malinowy Henryka F1', 'Malinowy Olbrzym', 'Malinowy Ożarowski', 'Oxheart', 'Płomień', 'Złoty Ożarowski'.

Tekst: Redakcja zielonyOgrodek.pl, zdjęcie główne: haru9999, Lewis Wilson/Unsplash, Emilian Robert Vicol/Pixabay, kie-ker/Pixabay