Uprawa pierwiosnków w ogrodzie | Jakie wybrać? Gdzie sadzić?

Dlaczego warto posadzić pierwiosnki w ogrodzie?

Pierwiosnki (Primula) to liczny rodzaj, który liczy ponad 500 gatunków. Naturalnie występują głównie w górach w Europie i w Azji, na terenach o klimacie umiarkowanym. W Polsce występuje kilkanaście gatunków np. pierwiosnek lekarski, bezłodygowy czy łyszczak. Niektóre gatunki tak jak pierwiosnek Hallera, rosnący w Bieszczadach zaliczany jest niestety już do gatunków wymarłych. Jeśli spotkamy dziko rosnące pierwiosnki nie należy ich wykopywać, gdyż są pod ścisłą ochroną.

Nazwa rodzajowa pierwiosnka pochodzi od łacińskiego słowa primus - wczesny. Bardzo często nazywany jest także prymulką lub prymulą.

Mimo, że pierwiosnki są bylinami o niezbyt pokaźnych rozmiarach, cieszą się w ogródkach i domach dużą popularnością, przede wszystkim ze względu na żywe i bardzo różnorodne kolory kwiatów oraz wczesne kwitnienie. Podczas łagodnych zim pierwsze pierwiosnki zakwitają już w marcu, ostatnie natomiast na początku lata.

Pierwiosnki w ogrodzie...

Pierwiosnek jest przede wszystkim rośliną ogrodową. Doskonale sprawdzają się na skalniakach i wiosennych rabatach. Można go sadzić w towarzystwie wiosennych roślin cebulowych, jednak barwne kolory roślin w dużym skupisku mogą spowodować, że tęcza barw przyćmi urok kwiatów. Lepiej prezentują się na bardziej jednorodnym tle.

Pierwiosnki dobrze prezentują się także pod bezlistnymi jeszcze drzewami lub krzewami, a także w sąsiedztwie roślin zimozielonych takich jak: bluszcz, barwinek czy bergenia. Potrzebujące wilgotnych siedlisk (pierwiosnek: omączony, kwiecisty, japoński) można sadzić przy oczkach wodnych. Należy jednak pamiętać, aby ze względu na niezbyt wysokie rozmiary nie sadzić ich przed wyższymi roślinami, które je zasłonią. Pierwiosnki: gruziński, bezłodygowy i wyniosły doskonale będą się prezentować wzdłuż ścieżek. Na skalniakach dobrze rośnie pierwiosnek: bezłodygowy, gruziński, łyszczak, ząbkowany, zarzyczkowaty.

Pierwiosnek ząbkowany, fot. Plant Publicity Holland	Pierwiosnek Viala, fot. Plant Publicity Holland	Pierwiosnek bezłodygowy, fot. Plant Publicity Holland

i w doniczce...

Pierwiosnki sadzone są często do doniczek, koszy lub innych pojemników, dekorując balkony i tarasy wczesną wiosną. Z roku na rok zyskują na popularności w czasie Świąt Wielkiej Nocy, kiedy razem z żółtymi narcyzami stają się główną ozdobą świątecznych stołów. Tworzone są z nich wielobarwne kompozycje, ubarwiające każde pomieszczenie. Po przekwitnięciu pierwiosnki można wyjąć z doniczki i posadzić bezpośrednio do gruntu w ogrodzie. Istnieje jednak niebezpieczeństwo, że rośliny będą odznaczały się niską mrozoodpornością.

Gdzie sadzić pierwiosnki?

Pierwiosnki lubią dobrze oświetlone miejsca na rabacie, jednak nie należy ich sadzić w pełnym słońcu, gdyż z roku na rok będą kwitły słabiej, aż w końcu znikną całkowicie.

Odpowiednie podłoże

Aby cieszyć się pierwiosnkami przez wiele lat należy starannie przygotować podłoże przed posadzeniem roślin. Pierwiosnki wymagają gleb żyznych, bogatych w próchnicę, dość ciężkich, gliniastych, które nawet latem są wilgotne. Na glebach lekkich i piaszczystych nawet mimo częstego podlewania pierwiosnki bardzo słabo się rozwijają

Fot. HebiFot Pixabay

Ochrona przed mrozem. Czy pierwiosnki są mrozoodporne?

Wszystkie pierwiosnki uprawne i te botaniczne w czasie bezśnieżnych zim przemarzają, dlatego też stanowiska na których rosną należy okrywać korą, suchymi liśćmi lub gałązkami jedliny.

Fot. Stefan Schweihofer Pixabay

Ciekawostki związane z prymulkami

Legendy

Z pierwiosnkami wiąże się wiele legend i przesądów. Niegdyś wierzono, że wplecione we włosy lub przypięte do sukni będą magicznie oddziaływać na mężczyzn – miały otwierać ich zatwardziałe serca, budząc ciepłe uczucia do właścicielki bukiecika. Czy stąd wzięła się ich ludowa nazwa – kluczyki? Być może. Jest jednak i inna legenda, według której pierwiosnki wyrosły z pęku kluczy, upuszczonych z nieba przez Świętego Piotra. I jeszcze jedna, która podaje, że kwitnące pierwiosnki wskazują drogę do skarbów i otwierają zamki bram, za którymi są ukryte…

Prymulki do jedzenia – smacznego!

Dziko rosnące pierwiosnki lekarskie można spotkać praktycznie wszędzie. Wystarczy podczas wiosennego spaceru dobrze się rozglądać. Najczęściej rosną na brzegach rzek, na polanach, łąkach. Ich kwiaty mają owocowy, lekko kwaskowaty smak. Niegdyś były wykorzystywane przez cukierników – kandyzowano je, dodawano do galaretek, a nawet używano do wyrobu cukierków i wina.

Liście pierwiosnków są również jadalne, ale najsmaczniejsze przed kwitnieniem – starsze niestety nabierają goryczki. Można je dodawać do sałatek lub zapiekać w naleśnikowym cieście. Z kolei korzeń rośliny doskonale się nadaje na syrop. Leczniczy! Pomaga bowiem przy przeziębieniach, łagodzi kaszel oraz różnego typu migreny.

Zanim jednak zaczniemy się zajadać własnoręcznie zebranymi pierwiosnkami, powinniśmy sprawdzić w atlasie roślin, jak dokładnie wygląda pierwiosnek lekarski – bo tylko ten możemy smakować bezkarnie. Można też kupić suszony surowiec w sklepie zielarskim. Konsumpcji doniczkowych pierwiosnków zdecydowanie nie polecam! Przede wszystkim z uwagi na chemiczne środki ochrony roślin stosowane podczas ich produkcji oraz zawartą w liściach piriminę – substancję, na którą niektóre osoby mogą być uczulone.

Opracowanie na podstawie materiałów od Colour Your Life, zdjęcie tytułowe: fot. seagul Pixabay