Buk pospolity, buk zwyczajny (Fagus sylvatica) to okazałe drzewo z rodziny bukowatych (Fagaceae). Występuje naturalnie w przeważającej części Europy – pospolite drzewo leśne w Europie Środkowej i Zachodniej.
Buk zwyczajny osiąga 30 metrów i posiada szeroką, kopulastą koronę. Jego pień rozgałęzia się zwykle w połowie, w potężne konary. Końce gałęzi są lekko zwisające. Młode pędy buków są brunatnopurpurowe i nagie. Na ich końcach buki wytwarzają bardzo wąskie i podłużne pąki, które są na wierzchołki zaostrzone.
Liście są owalne, błyszczące, na brzegach lekko falowane i osiągają do 10 cm długości, a gdy są młode mają białe "rzęski" na brzegu i na ogonkach liściowych. Przebarwiają się na jesień. Buki posiadają charakterystyczną, popielato- lub ołowiowo-szarą, gładką korę.
Kwiaty męskie są zebrane w wielokwiatowe, zwisające, małe pęczki, a kwiaty żeńskie posiadają czteroklapową okrywę. Kwitną w kwietniu i maju. Owocem drzew jest bukiew – trójgroniaste orzeszki (czasem pojedynczy) osłonięte zdrewniałą okrywą.
Wymagania i uprawa
Drzewo nie wymaga specjalnych warunków świetlnych. Dobrze rośnie na glebach żyznych, piaszczystych i wapiennych. Preferuje stanowiska wilgotne. Wymaga stałego poziomu wód gruntowych i preferuje obszary, gdzie lato jest chłodne.
Nasiona buka kiełkują w ciemności, tz. tylko wtedy, gdy są całkowicie przesłonięte ściółką.
Zastosowanie
Jesienią przebarwiają się na żółto lub rudobrązowo, dzięki czemu wyglądają niezwykle ozdobnie. Charakterystyczne siewki buka pospolitego, które pojawiają się wiosną, mają wielkie, okrągłe liście i zawierają olejek pełen tłuszczów roślinnych.
Ciekawe odmiany
- 'Purpurea' – ciemnopurpurowe liście, rozgałęzia się nisko, rośnie powoli i dobrze znosi przycinanie co sprawia, że jest dobrą rośliną na żywopłoty
- 'Purple Fountain' – ciemnoczerwone liście, wąska korona o przewieszonym wierzchołku
- 'Dawyck Gold' – żółte liście, szybko rosnący, smukła korona, niewysoki
Ciekawostki
Buk pospolity jest często wypierany przez buk wschodni (Fagus orientalis). Różni się on wyraźnie bruzdowaną korą, a jego liście są dłuższe i odwrotnie jajowate. Kwiaty męskie mają niepozorne okrywy.
Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: Rudy and Peter Skitterians/Pixabay; Jean-Pol GRANDMONT/CC BY 3.0 i Willow/CC BY-SA 3.0/Wikimedia Commons; _Alicja_, WikimediaImages/Pixabay