Niezbędne narzędzia do pielęgnacji ogrodu

Dobierając narzędzia ogrodowe trzeba wziąć pod uwagę wielkości terenu oraz własne możliwości fizyczne i wybrać modele lekkie – z ergonomicznymi rękojeściami i dobrze wyprofilowane. Praca nimi będzie najmniej męcząca dla nas i naszego kręgosłupa. Choć ceny ogrodowych akcesoriów są bardzo zróżnicowane, nie warto kupować najtańszych, bo albo szybko się zniszczą, albo będą niewygodne.

Ułatwienie oraz przyspieszenie prac pielęgnacyjnych jest celem wszystkich właścicieli ogrodów, bez względu na ich wielkość. W małych ogrodach najczęściej pracuje się narzędziami ręcznymi, w średnich często używa się też modeli elektrycznych, a w dużych również spalinowych. Ważne jest, by skompletować taki zestaw sprzętu, aby było możliwe wykonanie różnorodnych prac bez większego, niż jest to konieczne, wysiłku.

DO RĘCZNEGO CIĘCIA I FORMOWANIA ROŚLIN

	fot. Fiskars
	Sekator z ergonomiczną rączką obrotową, która umożliwia pracę wszystkimi palcami dłoni jednocześnie oraz systemem dźwigniowym zwiększającym siłę cięcia.

Sekatory
Jednoręczne służą do cięcia pędów o średnicy 15 mm, dwuręczne – o średnicy do 40 mm, natomiast modele wyposażone w specjalną przekładnię zębatą bez trudu usuną gałęzie o grubości do 55 mm. W sprzedaży znajdują się również sekatory z ostrzami zapobiegającymi wysuwaniu się pędów, obrotową głowicą, akumulatorem oraz modele przeznaczone dla osób leworęcznych.

W dwuręcznych, np. typu tukan, długie rączki tworzą dźwignie i odciążają użytkownika – cięcie wymaga użycia mniejszej siły, a narzędzie sięga do wyżej położonych gałęzi podobnie jak w przypadku sekatora typu żyrafa, który osadza się na teleskopowej lancy. Sekator żyrafę można zastąpić piłą typu lisi ogon (z łukowatym brzeszczotem), która obetnie gałęzie o grubości 40–100 mm. W ogrodzie do cięcia konarów przydaje się również uniwersalna piła z prostym brzeszczotem, a do obróbki suchego drewna – piła kabłąkowa.

Nożyce do żywopłotu i formowania roślin
Mogą mieć długie proste lub pofalowane ostrza, dodatkowo pokryte teflonem oraz gumowe odbijacze na uchwytach.

Siekiery, kliny
Powinni je kupić właściciele dużych zadrzewionych ogrodów oraz kominków. Wybierając siekierę należy dobrać jej wielkość do wzrostu osoby, która będzie nią pracować, częstotliwości używania oraz rodzaju drewna i średnicy rozłupywanych pni.

fot. Fiskars	fot. Fiskars
Sekator dwuręczny pozwala na cięcie gałęzi (o grubości od 28 do 55 mm) i małych drzewek. Dostępny jest w 3 wariantach: nożycowy, kowadełkowy i hook. Nożycowy odpowiedni jest do cięcia świeżych gałęzi, kowadełkowy – suchych i twardych, a hook przeznaczony jest do precyzyjnego cięcia świeżych gałęzi, nawet czubkami ostrzy.
fot. Black&Decker	fot. Gardena
Elektryczne nożyce ułatwią i przyspieszą przycinanie żywopłotu. Elektryczna pilarka łańcuchowa przyda się nie tylko do obcinania grubych konarów drzew, ale przede wszystkim do przygotowania szczap drewna do kominka.

DO MECHANICZNEGO CIĘCIA KRZEWÓW I DRZEW

Przycinanie żywopłotów i formowanie krzewów ozdobnych znacznie ułatwia zastosowanie nożyc mechanicznych – elektrycznych (np. akumulatorowych) bądź spalinowych. Te ostatnie bez problemu tną nawet grubsze gałązki – o średnicy do 2 cm. Podczas wyboru sprzętu, uwzględnia się przede wszystkim jego wagę (najlepiej gdy nie przekracza 3 kg) – im sprzęt jest lżejszy, tym łatwiej nim manewrować. Warto też zwrócić uwagę, czy nożyce wyposażone są w system antywibracyjny, obrotową głowicę (umożliwia cięcie w pionie i w poziomie) i przystawkę nagarniającą pędy. Nożyce wyposażone w prowadnice tnące o długości np. 60 cm, 80 cm, umożliwiają szybkie cięcie wysokich żywopłotów. Do formowania roślin przydadzą się nożyce z napędem akumulatorowym, które po naładowaniu pracują 40–70 minut.

Przy użytkowaniu zadrzewionej działki przydatna jest pilarka łańcuchowa umożliwiająca cięcie gałęzi, ścinanie drzew i rozdrabnianie drewna do kominka. Jeśli zamierzamy jej używać w pobliżu domu, warto wybrać elektryczną – nie emituje spalin, jest cichsza, tańsza i natychmiast gotowa do pracy. Pilarki spalinowe są zwykle masywniejsze i najlepiej sprawdzają się w dużych, gęsto zadrzewionych ogrodach. Pracują głośniej i dość mocno wibrują, za to ruchów nie ogranicza przewód elektryczny. Przy zakupie pilarki – warto wziąć pod uwagę jej ciężar, wyważenie, wyposażenie w opcję redukcji drgań, sposób napinania łańcucha oraz pojemność zbiornika paliwa.

DO KOPANIA ZIEMI

Nowoczesne modele łopat, szpadli i wideł wyposaża się w specjalnie wyprofilowane trzonki i blachownice, które wykonuje się np. ze stali szlachetnej. Ergonomicznie zaprojektowane narzędzia są lżejsze i trwalsze, niż tradycyjne, a praca nimi łatwiejsza. Ponadto, na jakość pracy duży wpływ ma dopasowanie długości trzonka do wzrostu użytkownika. Dla osób niskich właściwy jest trzonek o długości 80 cm, dla wyższych – 90 cm. Do rozbicia większych grud gleby przydają się motyki z 2 lub 3 zębami, natomiast do wyrównania powierzchni podłoża – sztywne metalowe grabie, grace, pazurki.

fot. Gardena	fot. Fiskars
Łopaty, szpadle i widły powinny być dopasowane do wysokości użytkownika i mieć wygodną rączkę

DO GRABIENIA LIŚCI

Oferta narzędzi do grabienia jest obecnie ogromna. Na lekkie gleby odpowiednie będą grabie z wytrzymałego tworzywa i lekkiego metalu. Na ciężkie – grabie z metalu o grubych zębach. Produkuje się grabie sztywne i elastyczne, w rozmaitych kształtach i szerokościach – od wąskich po bardzo szerokie (do 77 cm). Powodzenie mają wymienne nasadowe narzędzia z możliwością osadzania ich na jednym uniwersalnym trzonku (przy pomocy uniwersalnej złączki). Coraz więcej właścicieli ogrodów ułatwia sobie zbieranie liści, stosując elektryczne lub spalinowe dmuchawy i odkurzacze. Przed zakupem warto sprawdzić ich ciężar oraz poszukać modelu z funkcją rozdrabniania.

fot. Gardena	fot. NAC
Dmuchawa z funkcją odkurzania ułatwi zebranie liści z trawnika i posprzątania ścieżek i podjazdu.	Elektryczny rozdrabniacz pomoże uporać się z gałązkami po cięciu. Zrębki można wykorzystać na kompost.

DO KOSZENIA TRAWNIKA

Trawniki są ozdobą działki tylko wtedy, kiedy regularnie je kosimy. Wybierając kosiarkę, należy brać pod uwagę ukształtowanie terenu, wielkość oraz typ trawnika, jak również zdecydować o rodzaju zasilania (ręczny, elektryczny, spalinowy) i mechanizmu tnącego (bębnowy lub rotacyjny). Ważnym parametrem doboru kosiarki jest jej szerokość robocza.

Ręczne kosiarki bębnowe
Mają niewielką szerokość koszenia (do 30 cm), nieskomplikowaną budowę (noże zamontowane na bębnie) i polecane są do obsługi małych trawników o powierzchni do 50 m2. Nie nadają się do terenów pofałdowanych i leśnych.

Kosiarki elektryczne
To sprzęt lekki i zwrotny, z silnikiem o niewielkiej mocy (zwykle do 1800 W), który wytwarza hałas poniżej 100 dB. Szerokość robocza noża wynosi 30–45 cm, dlatego urządzenia przeznacza się do trawników o powierzchni do 500 m2. Im więcej jest w ogrodzie zewnętrznych punktów poboru prądu, tym krótszym kablem manewruje się podczas koszenia, a to znacząco przekłada się na usprawnienie pracy. Bez przewodu elektrycznego na trawniku pracują nowoczesne modele zasilane akumulatorem oraz kosiarki automatyczne (roboty koszące). Te ostatnie nie potrzebują udziału człowieka, ponieważ obszar koszenia zaznacza, wkopany na obrzeżu trawnika, niskonapięciowy przewód elektryczny. Takie urządzenia zasilane są najczęściej bateriami słonecznymi, albo akumulatorem. Inną propozycją są kosiarki poduszkowe, przeznaczone na tereny pofałdowane lub z dużym nachyleniem (do 60 stopni). Strumień powietrza, wytworzony przez turbinę, unosi urządzenie kilka milimetrów ponad powierzchnię trawnika. Brak tarcia ułatwia manewrowanie kosiarką na trudnym terenie.

Kosiarki spalinowe
Nadają się do większych trawników, bo mają silnik o mocy od 3,5 kM do 5,5 kM oraz pole koszenia do 55 cm. Niektóre modele wyposażone są w napęd na koła, regulację wysokości cięcia, rozdrabnianie resztek, elektryczny zapłon oraz kosz na ściętą trawę.

Minitraktorki spalinowe
Zaprojektowane na potrzeby największych trawników. Mają silnik o mocy kilkunastu koni mechanicznych, agregat jedno- lub kilkunożowy z szerokością koszenia od 70 cm do150 cm, kosz na ścinki, możliwość montowania wielu przystawek, np. areatora, pługu, szczotki do mycia twardych nawierzchni. Są komfortowe, ale niestety drogie.

fot. Makita	fot. L. Jampolska
Kosiarka spalinowa z koszem doskonale nadaje się do średnich i dużych ogrodów. Do mniejszych lepiej zastosować mniejszą kosiarkę elektryczną, a do najmniejszych - bębnową.	Wybierając minitraktorek do koszenia trawnika warto kupić model, do którego można doczepić pług i zimą odśnieżać nim podjazd przed domem i ogrodowe ścieżki.

Decydując się na konkretny model kosiarki, warto sprawdzić, czy jest wyposażona w następujące rozwiązania:

• centralna regulacja wysokości cięcia – zapewnia jednoczesną zmianę położenia wszystkich kół za pomocą jednej dźwigni;
• system niezależnego podnoszenia osi przedniej i tylnej – w najtańszych kosiarkach regulacja wysokości polega na przestawieniu śrub w otworach regulacyjnych, oddzielnie dla każdego koła (zawsze trzeba się upewnić, czy wszystkie koła są jednakowo ustawione – w przeciwnym razie może dojść do uszkodzenia kosiarki);
• łożyska kulkowe – mają niewielkie opory i są zamknięte w szczelnej osłonie, dzięki czemu nie wymagają okresowego smarowania. Wyposażane są w nie droższe modele kosiarek – w tańszych koła łożyskowane są na plastikowych tulejach, które nie są tak trwałe jak kulowe i po kilku sezonach takie koła z reguły trzeba wymienić;
• duże koła (zwłaszcza tylne) – ułatwiają prowadzenie kosiarki, gdy napełniony kosz stanowi dodatkowe obciążenie;
• grzebienie naprowadzające trawę – umożliwiają dokładne koszenie wzdłuż ścian;
• lekka obudowa – z laminatu lub aluminium ułatwia pracę i np. przenoszenie urządzenia;
• łatwy do składania uchwyt do prowadzenia kosiarki – ułatwia transportowanie i przechowywanie sprzętu;
• amortyzacja drgań – poprawia komfort obsługi;
• napęd na koła – podczas pracy nie trzeba pchać urządzenia; • elektryczny rozrusznik silnika – nie trzeba pociągać za linkę rozruchową.

fot. Robofarma	fot. Husqvarna
Roboty koszące automatycznie skoszą trawnik, a po skończonej pracy wrócą do stacji dokującej, by naładować baterie.	Podkaszarka akumulatorowa przyda się do koszenia trawy wokół drzew i murków.

Podkaszarki i kosy
Wszędzie tam, gdzie nie wjedzie kosiarka (przestrzenie pod ławkami, trawa wokół drzew oraz wzdłuż ścian i ogrodzeń) – idealnym rozwiązaniem jest podkaszarka (tzw. trymer) albo kosa (wykaszarka). Urządzenia te mają napęd elektryczny lub spalinowy. Elementem tnącym podkaszarki jest żyłka nylonowa, przymocowana do obracającej się głowicy. Dzięki regulacji kąta nachylenia głowicy, bez trudu można kosić trawę w zakamarkach. Dodatkowe elementy w postaci rolek i prowadnic ułatwiają równe prowadzenie oraz przycinanie krawędzi darni.

Kosy mechaniczne znajdują zastosowanie głównie w dużych, półdzikich ogrodach z nierównym podłożem, gdzie trawy nie kosi się regularnie. Z reguły wyposażone są w silnik spalinowy. Urządzenia występują w dwóch wersjach:
• z wałem giętkim – współdziałają z głowicą żyłkową i mogą kosić jedynie trawę i chwasty o miękkich łodygach;
• z wałem sztywnym – mają wyższą moc i zamiast głowicy żyłkowej, można zamontować tarczę zębatą albo specjalne noże, umożliwiające ścinanie gęstych zarośli.

DO PIELĘGNACJI DARNI

Zabieg rozluźniania darni można szybko wykonać przy użyciu elektrycznego lub spalinowego aeratora oraz wertykulatora. Urządzenia te przypominają niewielkie kosiarki. Elementem roboczym aeratora jest wał ze sprężystymi kolcami, które zagłębiają się w glebie lub pracują na powierzchni (zależnie od ustawionej głębokości pracy). Wertykulator zamiast kolców ma zęby nożowe, które płytko nacinają darń. Większość aeratorów można przezbroić w wertykulator poprzez wymianę wału. Dzięki zastosowaniu tych urządzeń zapewniamy dostęp tlenu, wody i składników pokarmowych do korzeni traw – dzięki temu intensywnie się krzewią, tworząc dywanową murawę. Aeracja to zabieg delikatniejszy od wertykulacji, który dodatkowo pozwala zebrać z darni opadłe liście oraz suchą trawę (resztki roślinne gromadzone są w koszu).

DO SPULCHNIANIA GLEBY

Do przygotowania gleby pod trawnik, warzywnik lub uprawę roślin ozdobnych, oraz do mieszania z gruntem nawozu, przyda się glebogryzarka. Głównym elementem urządzenia jest zwykle zespół napędowy z silnikiem spalinowym oraz przekładnią redukcyjną ze sprzęgłem. Podłoże rozdrabnia zespół noży kątowych. Najprostsze modele pracują tylko do przodu, ale znacznie wygodniejsze w użyciu są maszyny wyposażone w bieg wsteczny. Umożliwia on łatwiejsze wykonywanie nawrotów i wycofanie urządzenia w przypadku ugrzęźnięcia. W rozbudowanych modelach, noże można wymienić na koła napędowe, przekształcając maszynę w mikrociągnik jednoosiowy, do którego można przyczepić pług czy kultywator.

DO ROZDRABNIANIA GAŁĘZI

Z cięciem nierozerwalnie powiązane jest uprzątnięcie resztek roślinnych. Zamiast bezsensownie palić, albo wywozić za opłatą, lepiej je rozdrobnić i wykorzystać do ściółkowania rabat lub jako dodatek do kompostu. Do tego celu sprawdzą się elektryczne rozdrabniacze z silnikiem o mocy od 1600 W do 2500 W. Można zastosować modele z mechanizmem tnącym lub tnąco-miażdżącym – tnący sieka gałęzie drobniej i wymaga ręcznego dociskania popychaczem, tnąco-miażdżący wciąga je samodzielnie.

fot. Honda	fot. Leroy Merlin
Glebogryzarka spalinowa o maksymalnej szerokości roboczej 90 cm z możliwością zmniejszenia do 35 cm. Ostrza wyposażone w specjalne wrzeciona ułatwiają usuwanie korzeni i chwastów owijających się w czasie pracy na osi.	Lekka plastikowa taczka na dwóch kółkach jest niezbędna w każdym, nawet małym ogrodzie. Możesz nią przewozić nie tylko rośliny, ale też ziemię, liście i drewno na opał.

DO OCHRONY ROŚLIN

Do opryskiwania upraw środkami ochrony roślin w małym ogrodzie wystarcza mały ręczny opryskiwacz. Do obsłużenia większego areału musimy kupić opryskiwacz ciśnieniowy o pojemności np. 8, 10 l, koniecznie z teleskopową lancą, sięgającą do wysokości kilku metrów. Podczas opryskiwania gleby środkami chwastobójczymi na końcówkę lancy powinno się nałożyć specjalną nakładkę (dla ochrony roślin ozdobnych). Najcięższe modele opryskiwaczy, np. plecakowe, wyposaża się w szelki. Ponieważ większość środków ochrony roślin jest szkodliwa dla zdrowia, koniecznie trzeba zadbać o ochronę dróg oddechowych i oczu. Dobrze też zaopatrzyć się maseczkę i okulary ochronne.

DO TRANSPORTU

W żadnym ogrodzie nie powinno zabraknąć sprzętu do przewożenia ziemi kompostowej, drewna do kominka, odpadków, worków z nawozami lub ze ściółką. Warto kupić taczki z jednym lub dwoma kołami (wykonane z metalu, tworzywa sztucznego) lub mały dwukołowy wózek.

	Źródło: Wiosenne porady ogrodowe magazynu Budujemy Dom 4/2016, zdjęcie tytułowe: Fiskars