Różanecznik / Rododendron (Rhododendron)

Różanecznik lub rododendron (Rhododendron) to liczny rodzaj roślin należący rodziny wrzosowatych (Ericaceae). W stanie naturalnym występują głównie w Azji, ale można je spotkać również w obydwu Amerykach i w Europie, na terenach górskich lasów. Do rodzaju zaliczamy dwie duże grupy krzewów chętnie uprawianych w ogrodach na całym świecie: pierwszą nazywamy po prostu różanecznikami, a druga to azalie.

Wygląd różaneczników

W obrębie rodzaju znajdziemy gatunki, które są zaliczane do krzewinek, krzewów, a nawet drzew (np. Rhododendron giganteum, który osiąga nawet do 30 m!). W uprawie ogrodniczej w Polsce występują jednak jedynie formy krzewiaste, które dorastają od 0,5 do 2,5 m wysokości. Wspólną cechą liści wszystkich różaneczników jest lekko wydłużony, owalny kształt blaszki liściowej.

Różaneczniki kwitną w maju i czerwcu. Obupłciowe bardzo dekoracyjne kwiaty mają budowę promienistą z wyraźnymi, długimi pręcikami. Występują w niezwykle szerokiej gamie kolorów – od białych i różowych, przez pomarańczowe, do fioletowych i ciemnoczerwonych. Po kwitnieniu tworzą owoce, torebki z drobnymi nasionami.

Główne różnice w wyglądzie różaneczników i azalii:

Różaneczniki (rododendrony)

• duże krzewy – w Polsce dorastające średnio od 1,5 do 2,5 m
• liście zimozielone
• liście grube, skórzaste, błyszczące
• ogonki liściowe długie
• kwiatostan duży zwarty, kolisty
• kwiat – kształt dzwonu
• kwiat z ok. 10 pręcikami
• kwiaty bezzapachowe
  
  

Azalie

• małe i średniej wielkości krzewy – dorastają do ok. 0,5 m
• liście przebarwiające się i opadające na zimę (wyjątek azalia japońska)
• liście cieńsze, miękkie, owłosione
• ogonki liściowe krótkie
• kwiatostan luźniejszy, półkolisty
• kwiat – kształt lejka
• kwiat z ok. 5 pręcikami
• występują odmiany pachnące
  
  

Obie grupy dzielą się dodatkowo na kilka podgrup uprawnych – różaneczniki na: wielkokwiatowe, jakuszimańskie i drobnokwiatowe; azalie na: wielkokwiatowe i karłowate, a wśród nich na szczególną uwagę zasługuje grupa azalii japońskich.

Wymagania i uprawa różaneczników

Uprawa rododendronów w ogrodzie jest umiarkowanie trudna. Różaneczniki najlepiej rosną na stanowiskach półcienistych i jedynie niektóre azalie preferują słoneczne wystawy. Dobrze jest je sadzić w miejscach osłoniętych od wiatrów. Krzewy potrzebują przepuszczalnych, zwięzłych gleb utrzymujących wilgoć. Należy zapewnić im odpowiednio kwaśne podłoże, gdyż są roślinami wysoce kwaśnolubnymi.

Większość różaneczników uprawianych w Polsce jest umiarkowanie mrozoodporna. Gdy rośliny są starsze i rosną w gruncie nie wymagają ochrony przed mrozem ale krzewy młode, odmiany bardziej wrażliwe i wszystkie uprawiane w donicach, zaleca się zabezpieczać na zimę.

Sadzenie rododendronów najlepiej zaplanować na wiosnę lub jesień ale w praktyce można to robić cały sezon. Starsze rośliny nie lubią przesadzania, dlatego warto dobrze przemyśleć miejsce ich sadzenia.

Pielęgnacja różaneczników

Błędy w uprawie różaneczników mogą doprowadzić do braku kwitnienia tych pięknych roślin, dlatego trzeba przestrzegać kilku rzeczy. Rośliny należy systematycznie podlewać i nie doprowadzać do całkowitego wysychania ich podłoża, gdyż mogą wtedy chorować i nie kwitnąć. Jest to szczególnie ważne u roślin o zimozielonych liściach. Odmiany te należy dodatkowo obficie podlać przed nadejściem zimy.

By rododendrony rosły przez wiele lat i kwitły obficie trzeba je raz w roku nawozić. Nawożenie rododendronów nie jest trudne. Należy stosować preparaty dla roślin kwasolubnych lub specjalne nawozy do rododendronów. Zależnie od wybranego środka zabieg przeprowadzamy raz lub dwa razy w ciągu roku – na wiosnę i pod koniec lata.

Krzewów różaneczników i azalii zazwyczaj nie tniemy. Ewentualne przycinanie rododendrona wykonuje się latem, zaraz po kwitnieniu, gdyż pąki kwiatowe zawiązują się jesienią.

Podczas i po kwitnieniu należy przeprowadzać regularne czyszczenie rododendronów, które polega na odrywaniu przekwitniętych kwiatostanów. Zabieg ten zapobiega zawiązaniu nasion przez rośliny i tym samym ogranicza niepotrzebne zużywanie przez nie energii – dzięki temu w kolejnym roku różaneczniki kwitną bardzo obficie.

By zimowanie różaneczników przebiegało bez problemów, warto je okryć agrowłókniną zimową albo słomą. Pąki kwiatowe tworzą się na szczycie młodych pędów, dlatego ważne jest by przymrozki ich nie zniszczyły, jeśli chcemy się cieszyć ich pięknym kwitnieniem.

Szkodniki i choroby różaneczników

Choroby i szkodniki różaneczników i azalii są głównie wynikiem uprawy w nieodpowiednich warunkach. Wśród szkodników najważniejszymi są opuchlaki (które zjadają liście tworząc w nich dziury) oraz mszyce. Opuchlaki zwalcza się w ich fazie larwy. By pozbyć się larw opuchlaka najlepiej zastosować preparaty z drapieżnymi nicieniami.

Choroby krzewów to głównie patogeny grzybowe. Objawy takie jak brązowiejące liście różanecznika, plamy i szary nalot to znak, by nie zwlekać i szybko zastosować odpowiednie fungicydy. 

Jeśli rododendron nie kwitnie, liście nadmiernie opadają lub pojawiają się na nich chlorozy (żółknięcie liści), powodem mogą być niedobory pierwiastków. Mogą być one powodowane nie tylko brakiem nawożenia ale też nieodpowiednim pH podłoża (rododendrony są w stanie przyswajać składniki pokarmowe jedynie wtedy, gdy ich podłoże jest kwaśne!).

Zobacz, jakie produkty dla różaneczników mamy w naszym sklepie online

Zastosowanie różaneczników

Różaneczniki to krzewy pasujące do różnych ogrodów. Będą podstawą ogrodów orientalnych, japońskich i często stanowią "must have" w nasadzeniach leśnych. Gdy wybieramy co posadzić obok rododendronów trzeba zwrócić uwagę nie tylko na wygląd roślin ale też ich potrzeby – różaneczniki muszą rosnąć wśród innych gatunków kwasolubnych. Odpowiednie zatem będą wszelkie rośliny iglaste, wrzosy, pierisy i inne.

Krzewy te można uprawiać w donicach na tarasach jak i domach, a do tego celu wybiera się różne gatunki azalii. Pielęgnacja doniczkowej azalii pozwala na uzyskanie wyjątkowo ozdobnej rośliny, którą stawia się w eksponowanych miejscach.

Polecane odmiany różaneczników

Do rodzaju Rhododoendron należy kilkaset gatunków oraz tysiące odmian i mieszańców. Wśród nich można wymienić:

• 'Francesca' – różanecznik o krwiście czerwonych kwiatach
• 'Fantastica' – niski różanecznik o jasno i ciemnoróżowych kwiatach
• 'Calsap' – różanecznik o  kwiatach biało-liliowych z ciemnofioletową plamką
• 'Rokoko' – azalia japońska, niska, bardzo obficie kwitnąca na różowo
• 'Doloroso' – azalia wielkokwiatowa o intensywnie czerwonych kwiatach
• 'Soir de Paris' – azalia wielkokwiatowa, pachnąca, jasnoróżowa
• 'Devin'
• 'Władysław Łokietek'
  
  

Ciekawostki o różanecznikach

Rośliny te są znane od bardzo dawna – już w XVII wieku w Japonii opisano wiele odmian azalii (ponad 300!). Do Europy zostały przywiezione przez Duńczyków w 1680 roku. Obecnie ilość krzewów ozdobnych należących do rodzaju Rhododendron jest wielka i obejmuje kilkaset gatunków oraz tysiące odmian i mieszańców.

Tekst: Katarzyna Jeziorska, zdjęcia: lapping/Pixabay, poradnikogrodniczy.pl, (kolaż) Stephanie Albert, co16, krystianwin, Etienne GONTIER/Pixabay

Czy w opisie są wszystkie informacje, których szukałaś/-eś? Daj znać w komentarzu!