Nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas)

Nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas) nazywana paprotnikiem samczym, należy do wyjątkowo ozdobnych paproci rodzimego pochodzenia. Jest popularnym gatunkiem spotykanym w lasach na terenie całej Polski, a także chętnie uprawianym w ogrodach.

Roślina wykształca długie (ok. 1-1,5 m.), lekko wygięte na zewnątrz, pierzaste liście, złożone z licznych, ułożonych naprzeciwlegle wzdłuż ogonka liściowego wąskich, podłużnych listków. Na spodniej stronie listków tworzą się zarodniki nerkowatego kształtu, które po dojrzeniu rozsiewane są przez wiatr.

Liście wyrastają w okółkach z dużego, grubego, podziemnego kłącza, tworząc ponad ziemią ładną, szeroką, wzniesioną, lejkowatą rozetę.

Wymagania i uprawa

Nerecznica samcza jest rośliną bardzo efektowną i łatwą w uprawie, dlatego może być ozdobą każdego, cienistego zakątka ogrodu. Jeśli jednak ma prezentować się naprawdę okazale, musi mieć zapewnione półcieniste lub nawet cieniste stanowisko i żyzną, próchniczą, stale lekko wilgotną glebę o kwaśnym lub lekko kwaśnym odczynie pH.

Nie toleruje suszy, dlatego latem może wymagać nawadniania. Bardzo dobrze znosi natomiast niskie temperatury, więc nie oczekuje zimowego okrycia. Na odpowiednich stanowiskach rośnie bardzo szybko, dlatego pozostawiona bez nadzoru, może stać się inwazyjna.

Nerecznica samcza doskonale rozmnaża się przez podział dorosłych egzemplarzy wiosną. W dobrych warunkach może dawać też samosiew.

Zastosowanie

Nerecznica samcza to doskonała roślina do wilgotnych i cienistych zakątków ogrodu, gdzie ładnie komponuje się z funkiami, brunnerami i języczkami. Może być traktowana jako roślina zadarniająca, gdyż na odpowiednich stanowiskach ładnie się rozrasta. Pięknie wygląda posadzona w pobliżu oczka wodnego, ale nadaje się też do uprawy w pojemnikach. Chętnie sadzona jest także na cmentarzach.

Cała roślina jest trująca, jednak jej kłącza mają też właściwości lecznicze. Po odpowiednim przygotowaniu, bywają wykorzystywane min. do leczenia pasożytniczych zakażeń układu pokarmowego (min. tasiemca). Należy jednak stosować je z dużą ostrożnością, gdyż po przedawkowaniu mogą prowadzić min. do uszkodzenia wzroku. 

Wybrane odmiany

• 'Crispa' i 'Crispa Cristata' – liście mocno karbowane i kędzierzawe, wys., ok. 30-40 cm
• 'Cristata' – liście częściowo kędzierzawe, rozwidlające się na końcach wys. ok. 1-1,2 m
• 'Linearis Polydactyla' – liście ażurowe, złożone z wąskich, rozwidlających się na końcach listków, wys. ok. 90-100 cm

Tekst: Katarzyna Józefowicz, zdjęcia: Katarzyna Jeziorska, Von Willow/CC BY 2.5/Wikimedia Commons, Couleur/Pixabay, Willow/CC BY 2.5/Link