Choroby i szkodniki leszczyny | Jak je rozpoznać i zwalczać?

Charakterystyka leszczyny w pigułce

Leszczyna pospolita (łac. Corylus avellana) inaczej zwana orzechem laskowym, to wieloletni krzew, który może osiągnąć wysokość do 6 metrów. Charakteryzuje się szeroką, okrągłą koroną i gęstym ulistnieniem. Liście są duże, sercowate lub okrągłe, o piłkowanych brzegach, z górnej strony ciemnozielone, a od spodu jaśniejsze. Kwitnie na wiosnę, zanim pojawią się liście. Kwiaty męskie są zebrane w długie, zwisające kotki, natomiast kwiaty żeńskie są małe i prawie niewidoczne. Owocem leszczyny jest orzech laskowy, otoczony liściastą, zieloną okrywą, która pęcznieje w miarę dojrzewania orzecha. Orzechy są jadalne i bardzo smaczne, a także stanowią ważne źródło pokarmu dla wielu gatunków dzikich zwierząt.

Leszczyna jest bardzo tolerancyjna jeśli chodzi o warunki siedliskowe i doskonale sprawdza się w niemal każdym ogrodzie. Radzi sobie zarówno na glebach bardziej suchych jak i wilgotnych oraz na stanowisku słonecznym jak i cienistym. Należy jednak pamiętać, że tak jak w przypadku większości roślin ogrodowych, wymagania różnych odmian leszczyn mogą się od siebie różnić.

Kiedy leszczyna jest atakowana przez szkodniki i choroby?

Leszczyna może być atakowana przez różne szkodniki i choroby w różnych okresach roku ale najczęściej dzieje się to wiosną i wczesnym latem.

Jakie działania profilaktyczne trzeba robić, by chronić leszczyny?

Profilaktyką w ochronie leszczyn pospolitych jest sadzenie ich w odpowiedniej rozstawie, a potem regularnie przycinanie. Ważne jest też to, by rośliny były silne – należy dbać o zrównoważone nawożenie i odpowiednie nawadnianie leszczyny (nie przesadź ani a jednym, ani z drugim).

Jesienią zadbaj o porządek i czystość w ogrodzie – ważne jest zbieranie opadłych liści leszczyn, gdyż są częstym źródłem problemów.

Szkodniki leszczyny

Wielkopąkowiec leszczynowy

• Opis
  Roztocze (szpeciel) o długości 0,18-0,22 mm. Mają owalne, błyszczące ciała. Żerują w pąkach żeńskich i liściowych.
• Objawy
  Szkodnik ogranicza wzrost i owocowanie krzewów. Wskutek żerowania roztoczy pąki znacznie nabrzmiewają, a później zasychają (najczęściej w maju i czerwcu).
• Zwalczanie
  Gdy tylko zauważysz objawy, opryskaj roślinę (np. Karate Zeon). Jeśli nabrzmiałych pąków jest bardzo dużo, powtórz zabieg po 2 tygodniach.
  
  

Przędziorek leszczynowiec

• Opis
  Drobny, owalny, często o zielonkawej barwie ciała. Najczęściej żeruje w licznych koloniach. Szkodnika można zauważyć głównie na spodniej stronie blaszek liściowych.
• Objawy
  Przędziorek wysysa sok z rośliny, doprowadzając do zamierania i opadania liści. Rozwojowi roztocza sprzyja sucha pogoda. Tworzy charakterystyczny oprzęd.
• Zwalczanie
  Można go zwalczyć środkami ekologicznymi, np. gnojówkami z roślin i preparatami na bazie szarego mydła. Środki chemiczne traktuje się jako ostateczność.
  
  

Słonkowiec orzechowiec (inaczej słonik)

• Opis
  Chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych. Dorosły owad jest oliwkowobrązowy, ma długość ok. 8 mm. Wyróżnia go charakterystyczny, lekko zakrzywiony ryjek. Larwy są beznogie, żółtobiałe, z ciemniejszą głową. Zimują w glebie. Chrząszcze pojawiają się na przełomie maja i czerwca.
• Objawy
  Żerują na liściach. Samice składają jaja w młodych, rozwijających się owocach. Larwy po wylęgu wyjadają jądro orzecha. Pod koniec lata wygryzają w łupinie owocu otwór, wychodzą i spadają na ziemię, aby przezimować. Uszkodzone orzechy nie nadają się do jedzenia.
• Zwalczanie
  Podłoże wokół krzewów warto spulchniać na głębokość do 10 cm, zwłaszcza jesienią i wczesną wiosną). To pomoże zniszczyć część larw. W okresie żerowania owadów dorosłych należy przeprowadzać zabiegi chemiczne (Decis, Fastac, Calypso).
  
  

Oszynda leszczynowiec

• Opis
  Chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych o ładnej, czerwonobrązowej barwie. Dorosły ma 6-8 mm długości, larwa jest nieco większa (8-10 mm) i pomarańczowa, z brązową głową.
• Objawy
  Samice podczas składania jaj nacinają liście tak, że zawija się w tubkę. Najczęściej dochodzi do tego na przełomie maja i czerwca. Pierwsze pokolenie larw przepoczwarza się w zwiniętych liściach. Drugie (lipiec/sierpień) żeruje w różnych liściach, dziurawiąc je, a jesienią schodzi na ziemię. Oprócz leszczyny oszynda atakuje także olsy, graby i brzozy.
• Zwalczanie
  Zwykle zniszczenia są niewielkie i nie ma potrzeby stosować środków chemicznych.
  
  

Susówka leszczynowa

• Opis
  Susówka leszczynowa (łac. Haltica brevicollis) to mały czarny chrząszcz, którego można zobaczyć na liściach leszczyny (bardziej znane są jego kuzynki – susówki dębowe).
• Objawy
  Owady dorosłe pojawiają się wiosną, na przełomie kwietnia i maja. Żerują na pąkach i młodych liściach, w efekcie powstają małe, liczne dziurki tworzące tworzące ażurowe uszkodzenia. Małe czarne larwy pojawiające się wczesnym latem są bardziej żarłoczne (potrafią niemal całkowicie zjeść liście zostawiając jedynie ich unerwienie).
• Zwalczanie
  Po zauważeniu owadów lub objawów ich bytowania, należy przeprowadzić oprysk.
  
  

Sprawdź, jakie środki na szkodniki możesz kupić w naszym sklepie online

Dłużynka leszczynówka

• Opis
  Chrząszcz dłużynka leszczynówka (łac. Oberea linearis) to chrząszcz o charakterystycznym podłużnym ciele i żółtych odnóżach.
• Objawy
  Na pąkach i liściach w górnych częściach gałęzi widoczne są nieregularne, średniej wielkości wygryzienia i dziury.
• Zwalczanie
  Można przeprowadzić oprysk, choć w uprawach przydomowych zwykle nie jest on potrzeby, gdyż uszkodzenia nie są duże.
  
  

Naliściaki

• Opis
  Chrząszcze ryjkowcowate, żerujące oprócz leszczyny także na różnych gatunkach roślin sadowniczych. Ma niewielkie, błyszczące ciało i zakrzywiony ryjek. Masowo pojawia się od połowy czerwca do połowy lipca.
• Objawy
  Owady dorosłe żerują na liściach, począwszy od brzegów, zmniejszając ich powierzchnię asymilacyjną i tym samym osłabiając wzrost. Larwy żerują na korzeniach – powodując osłabienie krzewów.
• Zwalczanie
  Naliściaki zwalcza się przy okazji ochrony leszczyny przed innymi szkodnikami, np. słonkowcem.
  
  

Mszyce

• Opis
  Mszyca zdobniczka leszczynowa (łac. Myzocallis coryli) to pluskwiak równoskrzydły o wydłużonym ciele (1,5-2,5 mm) i zmiennym ubarwieniu (często jasnozielone).
• Objawy
  Żeruje na młodych pędach (rzadziej liściach) leszczyny i orzecha włoskiego, wysysając sok. W ten sposób ogranicza ich wzrost lub powoduje więdnięcie.
• Zwalczanie
  Mszyca nie wpływa na wysokość plonu w takiej mierze, aby warto było stosować środki chemiczne. Profilaktycznie można stosować ekologiczne preparaty, np. gnojówki z roślin. Na plantacji warto postawić domki dla złotoków i biedronek – to naturalni wrogowie mszyc.
  
  

Płast brzozowiec (rozlepek północnik)

• Opis
  Czarna, błyszcząca błonkówka. Żeruje na leszczynie, brzozie i wierzbie. Larwy są zielone lub bordowozielone o długości 20-22 mm.
• Objawy
  Żerują w grupach na brzegach liści, doprowadzając do gołożeru. Okres najintensywniejszej aktywności przypada na lato (od połowy czerwca do sierpnia).
• Zwalczanie
  W przypadku intensywnego żeru płasta stosuje się środek chemiczny (np. Karate). Zwykle szkodnika zwalcza się przy okazji likwidowania słonkowca.
  
  

Misecznik śliwowiec

• Opis
  Owad przypomina z wyglądu, niewielkie brązowe pęcherzyki o długości zazwyczaj od 2-5 mm. Najczęściej żeruje na pędach oraz pod spodem młodych liści
• Objawy
  Atakuje także śliwy. Powoduje zahamowanie wzrostu leszczyny i zasychanie je pędów. Larwy wydzielają lepką spadź, która może zalegać na liściach i tym samym zwiększać ryzyko występowania chorób.
• Zwalczanie
  Preparaty przeciw miecznikowi (m.in. Promanal i Emulpar) stosuje się jesienią, w umiarkowanie ciepłe dni.
  
  

Wiewiórki!

• Opis
  Wiewiórki to gryzonie spędzające większą część życia w koronach drzew i na gałęziach wyższych krzewów. Wśród ich pożywienia znajdziemy różne orzechy, w tym też laskowe.
• Objawy
  Chcąc zdobyć orzechy, wiewiórki mogą podrapać korę leszczyn lub łamać ich gałęzie.
• Zwalczanie
  Wiewiórki można odstraszać, np. produktami zapachowymi przeciw zwierzętom (np. Kunagone). Warto też pomyśleć o pupilach – wiewiórki unikają miejsc, gdzie żyją psy i koty.
  
  

Choroby leszczyny

Monilioza

• Opis
  Najbardziej niebezpieczna choroba grzybowa leszczyny – może zniszczyć nawet do 80% plonu. Poraża krzewy już w fazie kwitnienia (chociaż nie widać jeszcze objawów). Moniliozie sprzyja długo utrzymująca się wilgotna pogoda i nadmierne zagęszczenie krzewów.
• Objawy
  Widoczne dopiero na owocach – na zielonej owocni i okrywach pojawiają się brunatne plamy, które mogą rozszerzyć się na całą powierzchnię. Z czasem owoc kurczy się, gnije i opada. Na jego powierzchni można zauważyć kremowe skupiska zarodników.
• Zwalczanie
  Zadbaj o odpowiednią rozstawę leszczyn w zależności od odmiany. Pod koniec czerwca warto zastosować środki ochrony (np. Dithane Neotec, Topsin, Penncozeb). Kup odmiany mało podatne na chorobę, m.in. 'Kataloński'.
  
  

Mączniak prawdziwy

• Opis
  Choroba grzybowa, hamująca wzrost leszczyny.
• Objawy
  Uwidacznia się pod koniec lata. Na spodniej stronie liści – począwszy od tych położonych nisko – pojawia się mączysty, biały nalot. Liście przedwcześnie więdną i opadają. Jesienią pojawiają się na nich czarne skupiska zarodników.
• Zwalczanie
  Zwalczanie od razu po zauważeniu pierwszych objawów preparatem Karathane. Zadbaj o czystość w sadzie – porażone liście zbieraj i pal.
  
  

Szara pleśń

• Opis
  Atakuje różne fragmenty leszczyny – od liści po zawiązki owoców. Leszczyna rośnie wolniej, a plon jest mniejszy i gorszej jakości.
• Objawy
  Watowata, szara grzybnia.
  Zwalczanie
  Zadbaj o prawidłową rozstawę krzewów. Regularnie rób cięcia prześwietlające. Nawoź prawidłowo – uważaj zwłaszcza na dawki nawozów azotowych. Ze środków ochrony zaleca się stosować m.in. Score, Discus i Nimrod.
  
  

Sprawdź, jakie środki na choroby roślin możesz kupić w naszym sklepie online

Tekst: Michał Mazik, zdjęcie tytułowe: Myriams-Fotos / Pixabay